Plofkiponderwijs

Leer een kind te denken,

niet wat hij moet denken.

Zo luidde het tegeltje dat Michiel Masselink deze week plaatste op zijn Linkedin profiel. Het zijn precies dit soort charmante teksten die de allergie wekken van dictatuurdidactici zoals Erik Meester en zijn leermeester Paul Kirschner. En inderdaad, Erik reageerde vinnig en een beetje uit de hoogte met: “Ik kan 5 fte aan medewerkers aanstellen om dit soort holle retoriek op LinkedIn te bestrijden en dan nog is het dwijlen met de kraan open…”

Het is flauw natuurlijk om onder de aandacht te brengen dat het dweilen is en niet dwijlen (groep 4), maar als je Meester heet en meester bent en het je vak is om onderwijzers op te leiden, dan is een publieke reprimande wel op zijn plaats. Dus: foei!

Achter de tegeltekst gaat een wereld van betekenissen schuil. Het is namelijk nog niet zo lang geleden dat we dachten dat in de opvoeding eerst de wil van het kind moest worden gebroken, voordat deze weer kon worden opgebouwd. “Jouw wil staat achter de deur,” placht mijn vader nog te zeggen. En uit de verhalen van zijn jeugd, begreep ik dat linkshandige kinderen met slaag gedisciplineerd werden om de pen in de rechterhand te houden. Zoals het hoort.

“Jouw wil staat achter de deur.”

Leren was vooral het vermogen om kennis te reproduceren. Zelfs het tekenonderwijs bestond uit het natekenen van platen, die speciaal voor dit doel gemaakt werden. Het sloot aan bij een mechanisch wereld- en mensbeeld en bij de arbeidsbehoefte van een industriële samenleving.

Het is pas vanaf de jaren zeventig dat we het individu in het onderwijs meer zijn gaan koesteren. De aandacht voor individuele ontwikkeling van ieder kind staat inmiddels in vrijwel iedere schoolplan met kapitalen gespeld. Het is niet vanzelfsprekend dat we vrij zijn om te denken wat we willen. Dat is een belangrijke verworvenheid, en in zekere zin nog onontgonnen gebied.

De aandacht voor individuele ontwikkeling van ieder kind staat inmiddels in vrijwel iedere schoolplan met kapitalen gespeld.

Het is veel makkelijker om kennis over te dragen, dan om zelfstandig denken te ontwikkelen. En daar waar de dictatuurdidactici claimen dat het één een voorwaarde is voor het ander, zou het ook wel eens zo kunnen zijn, dat het eenzijdig sturen op kennisoverdracht ten koste gaat van het zelfstandig denken.

De aandacht voor het individu is bijna niet te combineren met de race die we van het onderwijs gemaakt hebben. Het systeem van leerstofjaarklassen is bedacht in een tijd waarin we gemiddeld nog geen 70 jaar werden: 20 jaar naar school, 45 jaar werken en als je geluk had nog 5 jaar genieten van je pensioen. Maar schoolgaande kinderen van vandaag, worden gemiddeld 100. Ze hebben alle tijd zich te ontwikkelen. Toch jagen we hen op: het leerrendement moet geoptimaliseerd! We doen daarom een beroep op wetenschappers en educatieve uitgeverijen om met methodes en werkwijzen te komen die het meest effectief zijn.

“Opzij opzij opzij, maak plaats maak plaats maak plaats, wij hebben ongelooflijke haast!”

Het doet me denken aan plofkippen. De mens hoedt al 8.000 jaar kippen. Al die tijd groeide de kip even hard. Totdat we zeventig jaar geleden bedachten dat het sneller moest. We gingen door middel van voeding de groei van de kip optimaliseren. Door wetenschappelijke analyse werden we er steeds beter in. De kip van tegenwoordig krijgt geoptimaliseerde voeding, preventief antibiotica, groeihormonen en een voorgeschreven aantal vierkante centimeters om zich te bewegen. En er is geen speld tussen te krijgen: op deze manier groeit de kip het snelst. De plofkip kan echter bijna niet op zijn poten staan. En het welbevinden van de kip speelt in de groei een ondergeschikte rol.

Er is geen speld tussen te krijgen: op deze manier groeit de kip het snelst. De plofkip kan echter bijna niet op zijn poten staan.

Zo dreigt het onderwijs zich ook een beetje te ontwikkelen. Wetenschappers als Kirschner tonen aan dat hun aanpak, bijvoorbeeld het directe instructiemodel, leidt tot het hoogste leerrendement. Dat kan best zijn, maar moeten we het hoogste rendement nastreven, wanneer dit ten koste gaat van andere kwaliteiten?

Als ik een kip was, en ik zou het voor het zeggen hebben, dan hoefde ik niet zo snel te groeien. Laat mij me maar ontwikkelen op mijn eigen tempo.

Over het ontwikkelen van kennis, denken en zelfstandig denken zal mijn volgende artikel gaan met de titel: De olifant in het klaslokaal.

Web Dev
Geen Reacties

Sorry, het reactieformulier is op dit moment gesloten.