De stervende keizer
De keizer voelt zijn uur naderen. Op zijn de borst heeft zijn zoon zijn hoofd te rusten gelegd. Hij hoort hem zachtjes snikken. Niets kan hem nu nog voorbereiden op de immense taak die hem binnen enkele ogenblikken toe zal vallen. Terwijl de vader als een zegening teder door het haar van zijn zoon strijkt, spreekt hij zijn laatste woorden:
“Om het land goed te besturen wanneer ik er niet meer ben, moet je letten op twee dingen. Zorg ervoor dat er goede muziek wordt gemaakt in jouw rijk. Muziek wordt gevormd door klanken in de tijd. Wanneer er goede muziek wordt gemaakt, dan wordt de tijd goed ingedeeld. Dus onthoud: Muziek.”
“Maar de mens reist niet alleen door de tijd. Jouw onderdanen bewegen ook door de ruimte. Zorg er daarom voor dat er in het rijk goed wordt gebouwd. Want wanneer de architectuur goed is, dan is ook de ruimte goed ingedeeld.”
“Wanneer tijd en ruimte goed worden benut, dan zal er harmonie zijn in hun leven en vrede in het rijk. Dat is de taak die ik nu aan je overdraag.”
Met deze woorden blaast hij zijn laatste adem uit.
In bovenstaand verhaaltje ligt diepe wijsheid besloten. De wijze waarop tijd en ruimte worden benut zegt veel over het welzijn van een gemeenschap. Je zou het kunnen zien als de kern van onze toerusting om tijd en ruimte wijs te benutten.
In het onderwijs van vandaag hebben we de kern teruggebracht tot een vorm waarbij we ons erop richten dat iedere leerling geletterd en gecijferd wordt (De Staat van het Onderwijs 2021, Inspectie van het Onderwijs pag. 17). Dat ís ook belangrijk. De bouwstenen van onze Westerse samenleving zijn namelijk cijfers en letters. Dat begon tijdens de Verlichting en kwam tot een wasdom in de industriële revolutie.
Door toenemende digitalisering ontstaat er echter een extra dimensie in onze werkelijkheid. Een digitale werkelijkheid. Deze werkelijkheid kent eigen bouwstenen, namelijk data en algoritmes. Deze bouwstenen zijn onzichtbaar voor het ongeoefende oog. Maar als je het doorhebt, ga je het zien… Je gaat het overal zien.
Deze bouwstenen zijn onzichtbaar voor het ongeoefende oog. Maar als je het doorhebt, ga je het zien… Je gaat het overal zien.
Het is de taak van het onderwijs om de volgende generatie wegwijs te maken in deze nieuwe dimensie van data en algoritmes. Daarbij moeten we ons niet exclusief richten op intellectuele vaardigheden, die te vangen zijn in de verzameling die ook wel digitale geletterdheid wordt genoemd. We moeten ons ook richten op het ontwikkelen van kwaliteiten en vaardigheden die je nodig hebt in een wereld die onvoorspelbaar en snel verandert.
In een informatiesamenleving, heeft de overgang van aggregatietoestand van de belangrijkste grondstof (informatie) verregaande consequenties. Wanneer informatie H2O zou zijn, dan is analoge informatie als ijs. Zwaar en kwetsbaar. Moeilijk te delen. Informatie werd vloeibaar in de jaren tachtig, en kon voor het eerst digitaal als water worden rondgepompt. Sinds een jaar of tien is het water aan het verdampen. Data is vandaag de dag als een cloud. Het is nog steeds H2O, maar alomtegenwoordig. We leven in een explosieve informatiegaswolk, waarbij bewegingen in de digitale dimensie snelle en ingrijpende consequenties hebben in de tastbare werkelijkheid.
De houdingsaspecten en vaardigheden die we nodig hebben om hiermee passend om te gaan, is een opdracht die in het onderwijs zal moeten worden opgepakt. Bij de implementatie van Digitale Geletterdheid is het wijs om digitale ontwikkelingen te duiden vanuit een brede context zodat we de toerusting van leerlingen niet verschralen tot enkel die vaardigheden die samenhangen met technologie.
Meer weten?
Het gedachtegoed van Digitale Intelligentie en het Columbusmodel biedt een strategisch denkkader voor professionalisering en onderwijsontwikkeling: www.digitaleintelligentie.nl.
Er is een ruim cursusaanbod. Voor leidinggevenden is er de Driedaagse Digitale Intelligentie. Van 9 t/m 11 juni is er een fysieke training. Bekijk de brochure. Nog twee plekken beschikbaar.
Voor beleidsmedewerker, leraren en adviseurs is er de opleiding ColumbusCoach. In oktober gaat een nieuwe groep van start. Hier kun je er alles over lezen.
